Voetbal is met afstand de grootste, meest invloedrijkste en belangrijkste sport in Nederland. Toch moeten we concluderen dat het ook nu nog altijd niet vaststaat waar nu de eerste voetbalclub is ontstaan in ons land. In de jaren zestig van de negentiende eeuw zijn het in Nederland verblijvende Engelsen die onder meer in Enschede en Den Haag een vorm van het voetbalspel spelen, maar de lokale bevolking stond er bij en keek ernaar. Letterlijk en figuurlijk.

In het winter van 1877/1878 werd voor het eerst voetbal gespeeld in Nederland op de kostschool Noordthey in Voorschoten, waar sport hoog in het vaandel stond. Onder leiding van de jonge Engelse leraar John Helsdon Rix spelen de leerlingen voor het eerst “association football”. Voor zover bekend zijn de spelers hiermee de eerste in ons land die de sport beoefenen en daarmee kunnen we Helsdon Rix betitelen als de aartsvader van het voetbal in Nederland.

Vanaf de eerste helft van de jaren tachtig wordt voetbal in verenigingsverband gespeeld, vrijwel altijd bij clubs die dan al bestaan als cricketclub, en soms bij clubs waar de rugbysport wordt beoefend. Bij een aantal van deze clubs zijn aantoonbaar oud-leerlingen van Noordthey betrokken, zij zorgen dus na de introductie op school ook voor verdere verspreiding van de sport. Het voetbal is dan een nog niet structurele activiteit, die uitsluitend binnen de eigen vereniging worden gespeeld.

Vanaf eind 1886 worden de eerste wedstrijden tussen clubs gehouden. De eerste wedstrijd die is vastgelegd voor het nageslacht is die tussen “Sport” uit Amsterdam en het Haarlemse HFC op 19 december 1886. Sport wint, met 3-0.

Het Amsterdamse Sport is opgericht in 1882. Maar waarschijnlijk doet ook bij deze vereniging het voetbal pas later zijn intrede. En dat is meteen het lastige bij het rangschikken van de ouderdom van de clubs. Bijna alle oude clubs komen namelijk voort uit al bestaande cricketverenigingen. De meesten beginnen later met voetbal, maar wanneer is vaak niet precies te achterhalen, juist ook omdat de voetbalactiviteiten aanvankelijk zo’n informeel karakter hebben. De oudste club, waarvan het keiharde bewijs van de oprichting ook nu nog is terug te vinden is de Enschedse Footballclub. Deze club uit 1885 vormt de basis voor het nog altijd bestaande PW en is de enige van de oudste clubs die als voetbalclub wordt opgericht. In de laatste vijf jaren van de jaren tachtig begint het aantal voetballende clubs duidelijk toe te nemen. Eerst voornamelijk in Haarlem, Rotterdam, Den Haag en Amsterdam, maar ook in studentensteden elders in het land, zoals Wageningen, Deventer, Nijmegen en Groningen.

Benieuwd hoe het voetbal op Schouwen-Duiveland tot ontwikkeling is gekomen? Lees binnenkort meer op onze website.